a basta sulment c'a lia us'meta a ragner e ver t'la faza me mond; niuscioun u'i crid, e tot'al zenti u pensera ch'a sit baleng!
|
a besta on raz de soul par scanzelér un fotìo d'ombri
|
a bsogna lassé e pasaz ma le novi ginerazioun; enca parché, s'an lass, u's péia din par lour
|
a b'sogna sempar zughé onestament, quand c'a ta ritrouva te men la cherta vinzènt
|
a cdèm sulmènt ad dé una drètta ma la pèsa
|
a cnoss ca la puésia l'è indispensébela, ma a cnoss menga par cousa
|
a dag fidusa sulment ad statistich c'a'i o smadurné
|
a duvèm cumbàter par la pèsa sa l'istrumènt ad pèsa
|
a duvress gardèr ad traverss on da fer par quel a'i vuress un vistoid nov
|
a fa e' mej impigh de temp chi s'impipa ad quel c'e su vicioin fa, dis o argumenta, fasend piò tost sciett e' da fers propri, par che foss prupìd e zost
|
a fazem fer barlocc fazìl par quel ch'avem cher
|
a fè cumplichèd qvel ch'l'è sìmpliz, l'è fàzil; fè sìmpliz, sìmpliz ad stupefè qvel ch'l'è cumplichèd: qvesta l'è da bon la criativitè
|
a fem fnoida sla drouga te sport; a proibem e controul
|
a gn'ò par gnint rasunéd, me scriv, da fermi cumpagn ma e' popul. Me dir è vér, a gn'ò rasunéd d'invìl da fermi cumpagn ma niscioun
|
a lèz enca dal livèr, na masa ad liver, ma impèr da quei ad mèn c'non d'la voida. U'i è un livèr onich ca m'a imparèd da bon: e vucabulèri. Oh, e vucabulèri, me, a sacrarèbb. Ma a'i ò secra enca la strèda, vucabulèri dinvèr piò mraviglious
|
a ma sent menga un commensél par e fatt ca'm so' sitéd ma la tevula vestra a vidèr vu ca magnite ad front de ma pitt vot. Ste' sitt a la tevuli a fa menga ad me un cummensél. Ste me l'Amerega an fa menga ad me un Americhén
|
a me. al doni, a'm piss, ma agn'io l'admirasioun per lour
|
a n'ò menga témp par aver préssa
|
a paroli a son da bon s'a son zinzischid
|
a putèm firmèrs quand c'a salèmm, menga s'a smuntèm
|
a putrian tajé tott'e fiour, ma menga putrian firmé la proimavira
|
a savèm ch'un òm à pò lèz Goethe o Rilke, sunè Bach e Schubert, e pù, la matèina siguént, andè bèl bèl te pròpri travàj ad Auschwitz
|
à scurdém d'asé le còlpe ad nòun quand ch'à sém li ònich ma savé-s
|
a scuvrém adsé una verité simpliz e dopia: proim, a sem una comunité ad popul ca perla la mesma lengua e, sgond, parlerla l'è 'na manira, dint'l'eltr, d'esre omen
|
a sem e nos arcord; a sem quel imaziner musèr dal formi ca s tramazza de faza in faza; quel tridel dal specc rott
|
a sem fatt d'la misma matiria ad quela s'arrafazouna dal sogni
|
a sem impared ma la convinzioun ca quel c'l'é bel an bsogna 'esre òtil, e quel c'l'è òtil un po esre bel. A voi fe veda ca quel c'l'è òtil a po esre enca bel
|
a sem ma e' trein ca va a trizent chilometer l'oura; nu savem a du ch'a andem, e, proima ad tott, a sem incort c'u gné e' machinoista
|
a sèm tott dal dilitènti. La voida l'è adsé brev ca'n fé pusibil gnìnt ad mèi
|
a sem tri volti sa piò quatréin ca trint'en fa; ma a sem enca tri volti piò feliz?
|
a semm quel ch'a fasem tutt'e de
|
a so comunesta, deograssia
|
a so cunvent la rivoluzioun l'è la surzent proima de zascoun dirit
|
a so mat da bon; tot'al modi, s'an so mat, gninca gli eltri a duvria ess
|
a so part de tott quel ch'a i'o radanéd ma la streda
|
a so steda dint'e calendéri, ma mai tl'ora zòsta
|
a sòn ad piò quèi ch'à mòr mintr ch'a scàpa, ad quei ch'à mòr mintr ch'à cumbàtten
|
a va bèn ad fàtt an fè e mèl. Ma an fè e ben va mèl ad fàtt
|
a vagh avènt t'la convinzioun c'la zenta sii, ad sustènzi, bona. E fatt l'è c'un è pusìbil, ma me, por ma spirenzi sovri bès tel com la confusioun, la micregna e la morta
|
a vogll sulment la voglia d'aver piò voglia alcouna
|
a vrév che l'at éd mòrt éd tótti él persòuni al fóss scrétt cun la stàssa léngua dal sô at éd nàscita
|
ad ché avé pavòra d'la mòrta? L'è la piò grènda vintòura d'la vòida
|
ad comerzi d'la cultura, a sem d'accord, ad cultura de cumerzi, gnint te mond
|
ad corp, ciaschedoun l'è da par so; d'l'enima, invil
|
ad frequent us dà ma la literatura la culpa ad fe e prisiounier scamper libri de riel
|
ad friquént s'a lass in pés qvel c'l'a apichéd l'inzend, e s'a poniss qvel c'la dé l'alerm
|
ad na masa u menca e ad poc u cress
|
ad quel c'an's' po' di', a bsogna ste zett
|
ad qvént tribulaziòun us'à sgòmbar-s, qvénd us dizidè-s ad èsser mènga qvàlch còusa, ma qvàlch d'òun
|
ad robi ch'a savem da bon, la è quel ch'a n'avem savu mai
|
adèss a veggh e' sicrèt par fèr la zènta mei: cress ma l'eria uverta, magné e durmì ma la tèra
|
admandet s'te cuntent, e a't ciantered ad ci'
|
ai ò sèmpar urganizèd la mi vòida te mòd ad murì sa trizentmìla armòrss e gnènca òn rimpiént
|
al cadòini 'd matrimòni a son adsé grèvi ca vul do personi ma tòl; dal vòlti tri
|
al doni a ciapp sèmpar la faza d'la dormia cla i'é instill
|
al doni a fan me zent per zent ch'us can det; gli omen u s'aresta me cinquenta
|
al doni a son felsi abastenza ca tott e fiol a purìa di' s'la cunvinzioun d'la medri: l'era ona senta
|
al doni a voj ben ma noun par e' nostri manchevulezi. S'n'avem abastenza, a'c'ascusen de tott, enca e' giodizi c'avem
|
al febrich d'l'ermi aiùten ma la lota invirs la disocupazioun?
|
al nazioni piò grendi a'i'à semper fat de gangster, e le znini da putèini
|
al nuvèli à son i nòster insòni. E i noster insòni à son la nòstra vòida
|
al paròli a son tòtt qvèl ch'avèm
|
al paroli an vin crièd d'l'achedemich, ma d'la zenta ma la streda. I criadour dal diziuneri a'l ciapa semper so per zò trop d'inlà e l'inciaverda dint'on diziounèr sal'orden alfabetich; quand an'voj piò di' quel c'a scureva i lour criador
|
al paròli ca surtìss e suzèss fan la lèngua piò znina
|
al paroli e e'cour a'n son sempar cumpagn
|
al paroli la scaroza ciascouna e' propri arcord
|
al paroli s'a quel a' scorr dal tu robi, a son e motiv dal robi
|
al robi piò impurtenti, t'la voida, la n'è quela ca ciapem se quatroin
|
al sonn tri al robi ch'am smember: nomi, fazi; al tirzi a son smemberd
|
al vitòri contr'al dòni a son li ònigh ch'as scapòzza te marzindrì
|
al zenti un sarà da bon s'un's pirmit d'esre purcacioun
|
alour c'e zervel u s'imbastiss t'la penza d'la mama, a cunten idia d'invèl
|
am'à vlù quinds àn ma ad cumprànd ca n'era bon ad fèr e scritour, ma an'i'ò pdù lassè andé, par ché in tel mumènt a'l'era dvinté trop nutòri
|
an cambìd l'orden d'l'anèli, ma la cadéina l'è armést la cadéina
|
an pò bote via e' temp a spidocchier cincischi ca da boni l'è roba ad ventt
|
an so d'invìl in travaj piò che in gazzoja
|
an s'èm bon ad rendàr propri tal paròli gnenca e noster pinsìr
|
an s'longa tent e' pass com te mumént ch'an cnoss piò la direzioun
|
an veg e' sbaj c'an putéss fer da mumé
|
an videm al robi cum c'a so, ma cum sem nun
|
ancoura un s'e cavì ch'le se sghiagnazi, le pasiuon e la goduria ch'la cultura la prozed innanz
|
andé drì ma e moudél dal miòuri, ad quei ca molan tott par struì un mond cl'è méi
|
andè te cìsa an fà ad tè un criscén, te mod ad quèl andè in te garàg an fà ad tè 'na màchina
|
ander te mond, l'è otil sulment ma sbionter piò afezioun ma la propri tera
|
an' pu nigher parsouna c'la nadoura la è fata seca
|
an's fa la puletecha s'la murela, ma gninca sinsa
|
an's pò de ad pez par unquél ch'a tinem sulment dri ma lò
|
an's pò di gnint ch'un sia za det
|
at cì e smudamént ch'at vò vìda te mònd
|
at voi ben, te, ma me, mi vol ben, quel vol ben, nu a vulem ben, vu a vulit ben. Ca foss menga 'na coniugazioun, ma da bon e ver
|
ave fidousa in te prugres a'n vu di fidess c'è prugres i'e sté da bon
|
avem abastenza religioun par svarders l'un l'eltr a la manarra; non par vulers ben
|
avem fet propri ad scapozz ad smèmbar ad quand m'emigrer a fussem nueltri
|
avèm tant ad quel robi cumpagn t'l'americhéni; tod de' maz, ovimìnt, la lengua
|
aver un amigh un e roba ch'as possa vantess unquèl
|
ave' resoun l' è ona rasoun ad piò par arver da nisciuna perta
|
avim sulment la flicité c'avim dé
|
azend un solfanel l'è piò da bon che biascmer e bui
|
a' besta fe' mej una persouna par scianterla
|
a' bsogna esre castighed e tinir te ment c'a li eltri a son da men ad noun
|
a' bsogna 'na masa, 'na masa da bon de timp par esre zùven
|
a' io dintr un mastigott ad sciopér: tot'al robi ca m'so tnu par me
|
a' ma scusess s'a'v cema sgniour; de fatt a'v cgnoss menga tent da bon
|
a' putess scroiv la bleza di tu occ
|
a' scapem te mond sgnur, e vinir oltra dal scinzia us'fa ruspaz
|
a' scorr spagnoul sa dio, italièn sal doni, franzes sal'omen e tidesch sa me chen
|
a' sem toti ughueli faz ma la lèz; ma menga faz ma quei c'u toca d'asmestrerla
|
a' so sempar rmest balengh m'la voista ad zir imbezel ad fiom par sgattess ad ciott' e' pont
|
a' so utimesta m'argument e' futour ad pesimoism
|
a' sozed pochi volti cl'omen c'l'an atinzioun da bon par al doni, a'son da lour tinit te pietistal
|
a' vuless fe' impousibil ma ciaschedoun smargiass unquél? Fe' c'a na abia e' pouter
|
a'i é dal paroli ca duvress impighìr 'na soula volti
|
a'i ò améd, a so sté améd, e soul u'm à smaflat tal faza. Voida, ta'n ci en debit sa me! Voida, avèm fet pèr!
|
a'i o bsogn ch'a fuss bsogn ad me
|
a'i ò pasé la vòida te fé sciéta la rìgla
|
a'i ò pichéd te pez modi c'us posa: a'n so istéd feliz
|
a'i ò sfinibìd d'imparèr sulment quand'c'a i ero ma scoula
|
a'i ò vlù e spanìzz e a i ò ruvnè qvèl ch'l'andèva scètt
|
a'io bsogn ad pruver par la mi ma' la riverenz c'as pruva faza t'un idièli
|
a'io dal gosti pupulér; a ma basta e' mej
|
a'io imparedd c'na voida an vall gnint e gnint a vall una voida
|
a'io stoima ad vec ad piò de sitenta an; promiten mal doni l'amour par tot'al voida
|
a'io una memouria ideèl par scurdess al robi
|
a'm per c'a'i o truvé l'anel ca mancheva di tra li animel e l'homo sapiens: noun
|
a'm pis ad scora. Souvént, par scutéss, a'm suzéd c'a scorr ma me mesmi. Dal volti a son adsé sbòzich c'an capéss gnenca me quel c'a scorr
|
a'm'arvànz, da bòn, e dròit ad cuntradì me mìsmi
|
a'n bev d'l'alcolich. Menga par ché a so brev, ma par ché a'i è na bvenda ca'm pis ad piò: l'ecva
|
a'n convinn ch'a'v dispiss quel ch'avud razuned su vostra moj; lia, l'a razuned ad pezz
|
a'n degg menga ca'l doni un sen imbezél; e' bon Dei l'ha fatt cumpegn d'l omen
|
a'n è pusibil ma me campé s'na pirsouna c'an posa campè sinz'ad me
|
a'n faz la carité; a'n so purèt abastenza ma quel
|
a'n fe' menga dal stroidi par dmandér aiòd ad nota. U'i é e' ches ca svegìd i vizoin
|
a'n fic e' nas se piasér dint'a robi c'u me r'guerda
|
a'n pos menga smutér e' pased, ma pos smutér ma r'cord
|
a'n poss menga perd'e temp ma fe' e' quatrén
|
a'n putem esre piò sinsibil m'e piazir sanza esre enca m'e dulour
|
a'n stém menga t'na nazioun, a stèm t'na lengua
|
a'n voj dmustré gnint, a voj mustré
|
a'n's fé mai chés ma quel c'l'é sté fat; u's void sulmént quel c'u'i é ancoura da fé
|
a's pò di' dal bozji s'la boca, ma s'la faza u's dis sempar e' ver
|
a's son strulughed rimidi par queli un'i é gnun malann noti
|
a'vulid 'na masa ad zenta m'aiutent? fet' te modi ch' u gn'é bsogn
|
