na Cuba nan no ta respetá derechinan humano ku eksepshon di Guantánamo
|
na fin di kuenta tin dos tipo di hòmber den mundu: esnan ku ta keda kas i esnan ku no ta hasi esei
|
na final nos lo no kòrda palabranan di nos enemigunan, sino e silensio di nos amigunan
|
na italia mayoria di e polítikonan no ta bringa pa realisá proyektonan, sino pa defendé nan mes interesnan
|
na lugá di abolí ríkunan, nos mester abolí pobernan
|
na promé lugá emoshon. I despues numa komprenshon
|
nada den mundu ta mas difísil ku frankesa i nada ta mas fásil ku trasteria
|
nada mester wòrdu kambiá tantu manera e kustumbernan di otronan
|
nada no ta asina hustu partí manera sintí: tur hende ta kere ku nan tin sufisiente
|
nada no ta asina práktiko manera un bon teoria
|
nada no ta den e intelekto ku no tabata promé den e sentidonan
|
nada no ta eksistí fuera di atomnan i espasio bashí; tur sobrá ta opinion
|
nada no ta hasibo asina pober manera kodisia
|
nada no ta imposibel pa esun ku no tin ku hasié
|
nada no ta parse mas mahos ku rason, ora e no ta na nos banda
|
nada no ta wòrdu trahá riba piedra; tur kos ta wòrdu trahá riba santu, pero nos mester traha manera e santu ta piedra
|
nada ta bunita, si bo konsiderá tur kos
|
nada ta di nos, ku eksepshon di tempu
|
nada ta difisil di resistí ku un poko di trasteria
|
nada ta ilegal si shen negoshante disidí hasié
|
nada ta permanente fuera di kambio
|
nada ta veneno i tur kos ta veneno; e diferensia ta den e dosis
|
namoramentu ta un estado di bobedat transitorio
|
nan a bisami ku algun morto tabata nesesario pa alkansá un mundu den kua nan lo no mata mas persona
|
nan a desaroyá e Konstitushon pa protehá e pueblo kontra e peligernan di bon intenshonnan
|
nan a desaroyá tratamentunan pa enfermedatnan deskonosí
|
nan a konvensé nan mes ku hende, e pió violadó di tur sortonan, ta e rei di e kreashon. Tur e otro kriaturanan a ser kreá únikamente pa duné alimento i paña di bisti, pa ser tormentá i eksterminá
|
nan a puntrami: bo ta pa liberashon di droga? Ma kontestá: laga nos kuminsá promé ku liberashon di pan. Den mitar mundu e ta someté na un prohibishonismo tremendo
|
nan ke gera, pero nos lo no laganan na pas
|
nan lo no puntra e vensedó despues si e la papia berdat. Ora ta prepará i kuminsá un guera no ta e derechi, sino e viktoria ta konta
|
nan lo no ta hende, si nan no tabata tristu. Nan a nase pa muri. Ta morto ta manda nan hasi esfuerso, kòrda i mira padilanti
|
nan por kòrta tur flor, pero nan no por detené e primavera
|
nan ta yama aksidente krímennan kometé ku outonan
|
naturalesa humano ta loke ta ponebo maldishoná e peaton ora bo ta stür i e shofùr ora bo ta un peaton
|
naturalesa no a krea shonnan ni katibunan, mi no tin gana di duna ni haña leinan
|
naturalesa nos ta duna òrdu dor di obedesé
|
naturalmente hendenan no ke gera. Tur loke bo mester hasi ta konta nan ku nan ta wòrdu ataká i akusá e pasifistanan di ta mal patriotanan ku ta pone e pais den peliger. Asina ta pasa na tur pais.
|
naturalmente un relashon platóniko ta posibel, pero solamente entre marido i muhé
|
nesesidat no tin lei
|
ni e hubentut sa loke e por, ni e bieunan por loke nan sa
|
ni sikiera bo mes pensamentunan por wòrdu tradusí kompletamente den palabranan
|
ningun deskripshon no poétiko di realidat no por ta kompletu hamas
|
ningun dòkter por primintí un rekuperashon kompletu, pero naturalmente tur dòkter lo mester ta kapas di primintí un atenshon kompletu di e patiènt
|
ningun gobièrnu por tin un eksistensha sólido pa muchu tempu sin un oposishon temibel
|
ningun kopo di nieve ta kai riba e lugá robes
|
ningún persona meresé bo lágrimanan i esnan ku ta meresé nan no ta hasibo yora
|
niun hende no por gana sin ku e otro ta pèrdè
|
niun hende no por mustra su mes durante muchu tempu un kara i otro persona un otro kara sin sa na final kua ta su kara di berdat
|
niun hende no por subi nos lomba si nos no doblé
|
niun hende no ta hasi mas daño ku esnan ku ta bai ku intenshon di hasi bon
|
niun hende no ta hasi redu di e birtutnan sekretu di e otronan
|
niun hende no tin e derechi di ta felis e so
|
niun hende ta peñami mihó ku bientu
|
niun muhé no por soportá un kasa ku gusta guèmble, basta e gana semper
|
niun persona ku tin un gran konosimentu di su mes idioma por dominá otro
|
niun persona no mester tin mas di lo nesesario pa biba; sobra, sigun derechi, ta pertenesé na e Estado
|
niun persona no por lagábo sintíbo inferior sin bo pèrmit
|
niun persona no ta yega asina leu ora e no sa unda e ta bai
|
niun persona ta asina bieu ku e no por spera di biba sikiera un dia mas
|
niun persona ta asina hóben ku e no por muri awe mes
|
niun persona ta konsultá e dikshonario prome ku e papia
|
no bandoná bo ilushonnan.Ora nan bai por ta bo ta eksistí ainda, pero lo bo a stòp di biba
|
no deseá nada i lo bo ta e persona mas riku di mundu
|
no deseá ta meskos ku poseé
|
no duda nunka ku un grupo chikitu di personanan dediká por kambia mundu
|
no grita pa pidi yudansa anochi. Bo por lanta bo bisiñanan
|
no hasi ku otronan loke bo ke pa nan hasi ku bo
|
no huzga un buki nunka pa su pelikula
|
no kere nunka ku guera kon nesesario o hustifiká e ta parse, no ta un krimen
|
no konfia un idea ku no a surgi kanando
|
no laga imponé e libertat di ekspreshon promé ku e libertat di pensamentu
|
no lamentá loke bo no por a hasi, sino loke bo tabata por i no kier a hasi
|
no lesa manera muchanan ta hasi pa entretené nan mes, òf, manera esnan ambisioso ta hasi pa eduká nan mes. No, lesa pa biba
|
no pèrde tempu buskando opstákulonan ku por ta no ta eksistí
|
no pidími pa ta amabel: pidími solamente fingi esei
|
no por tin grandesa sin simplesa
|
no sea asina humilde - bo no ta asina grandi
|
no sea menos ku otronan. Bahanan na bo nivel
|
no sigui nunka kamindanan habrí, nan ta hibabo solamente unda otronan ya tabata promé
|
no splika nunka. Bo amigunan no mester di esei i bo enemigunan lo no kerebu tòg
|
no ta berdat ku dianan di awaseru ta esnan mas malu; nan ta e úniko dianan den kua bo por kana kabes na laira, asta ora bo ta yora
|
no ta bon pa hendenan pa haña tur loke nan ke
|
no ta e espesie mas fuerte ku ta sobrebibí, ni esun mas inteligente. Ta esun ku a adaptá su mes mas na kambio
|
no ta e hende, sino e mundu ku a bira apnormal
|
no ta e lucha ku ta obligános pa ta artista, sino e arte ku ta obligános pa lucha
|
no ta eksistí algu manera sosiedat. Ta eksistí hòmbernan i muhénan individual i famianan.I niun gobièrnu no por hasi algu sino atraves di hendenan i e hendenan aki mester sòru pa nan mes promé
|
no ta eksistí echonan, sino solamente interpretashonnan
|
no ta eksistí felisidat sin libertat, ni libertat sin kurashi
|
no ta eksistí ideanan prematuro, tin momentunan oportuno ku nos mester siña warda
|
no ta eksistí libertat, sino e buskamentu di libertat i e buskamentu ei ta loke ta hasi nos liber
|
no ta eksistí moderashon den religion, religion ta kombatí semper e rason
|
no ta eksistí un maldishon mayó ku un idea propagá dor di violensia
|
no ta eksistí un opinion asina apsurdo ku un filósofo no por ekspresá
|
no ta haña soledat, ta hasi'é
|
no ta importá muchu ku ken bo ta kasa; sin duda lo bo ripará e siguiente dia ku tabata otro persona
|
no ta konosimentu nos falta. Loke nos falta ta kurashi pa komprondé loke nos sa i saka konklushonnan
|
no ta konsenshi ta determiná bida, sino bida ta determiná konsenshi
|
no ta libertat loke falta, sino personanan liber
|
no ta morto ta mas marga, sino e echo ku si bo ke muri, asta e deseo ei ta keda inkumplí
|
no ta nesesario kima buki pa distruí un kulura. Ta basta hasi ku hendenan ta stòp di lesa nan
|
no ta nunka su birtutnan, sino semper su bisionan ku ta siña nos kada bes ken e persona ta
|
no ta prolongá bida, sino behes
|
no ta skandaloso ku algun bankero ta kaba den prison. Ta skandaloso ku tin ta kana rònt liber
|
no ta straño topa ladronnan ku ta prediká kontra robo
|
no ta tur hende por ta orguyoso di tin un amigu
|
no tabata nesesario un revolushon pa siña humanidat ku e desigualdat ekstremo di propiedat ta fuente di hopi maldat i kriminalidat; pero nos no ta menos konvensí ku igualdat di bienes ta un kimera
|
no tin amor mas sinsero ku e amor pa kuminda
|
no tin amor perdí entre nos
|
no tin amor sin ku bo ta sufri òf laga otro persona sufri
|
no tin deber asina menospresiá manera e deber di ta felis
|
no tin dos persona ku a lesa e mesun buki
|
no tin duda ku e universo ta infinito
|
no tin e menor duda ku e desaroyo sostenibel ta un di e konseptonan mas destruktivo
|
no tin kaminda pa pas. Pas ta e kaminda
|
no tin komienso ni final, ta eksistí solamente e pashon infinito pa bida
|
no tin kos mas difísil, bon mirá, ku rekonosé un nesio ora e ta ketu
|
no tin mihó invershon pa un komunidat ku pone lechi den bebinan
|
no tin nada ku ta bon òf malu; pensa tokante esei ta lag'e parse asina
|
no tin nada na mundu manera e devoshon di un muhé kasá. Ta algu ku niun hòmber kasá sa algu di dje
|
no tin normanan. Tur hende ta forma eksepshon riba un regla ku no ta eksistí
|
no tin otro kos ku regresá na un lugá ku no a kambia i ripará ku bo mes a kambia
|
no tin pashon den kua e amor pa nos mes ta reina asina fuerte manera den amor; semper nos ta dispuesto pa sakrifiká e trankilidat di e persona ku nos ta stima ku perde esun di nos mes
|
no tin potenshalmente nada mas sushi ku un gera skondí
|
no tin sekretunan mihó wardá ku esnan ku tur persona ta rèi
|
no tin un kos ku ta hasi un pais mas daño ku personanan astuto ku ke pasa pa inteligente
|
no tin yerba malu ni hendenan malu. Tin solamente mal kultivadónan
|
no tin yunan ilegítimo, solamente mayornan ilegítimo
|
no trata di biba pa semper. Bo no ta logra esei
|
no tur hende ta kondená pa ta inteligente
|
no usa e palabra straño 'ideal'. Nos tin un palabra ekselente den nos idioma: 'mentira'
|
no usa nunka un frase straño, un palabra sientífiko òf un gerga si bo konosé un ekivalente den e idioma di kada dia
|
no vota, esei ta enkurashá nan so
|
no warda riba e momentu oportuno, kreé
|
nobedat ta mes bieu ku mundu
|
nobenta porshento di e polítikonan ta perhudiká e reputashon di e otro dies porshento
|
nos a globalisá e sirko pero no e pan
|
nos a siña kere ku loke ta bunita no tin nodi ta útil i loke ta útil no porta bunita. Mi ke demostrá ku loke ta útil por ta bunita tambe
|
nos bida berdadero ta hopi bia e bida ku nos no ta hiba
|
nos bidanan ta terminá ora nos ta keda ketu tokante kosnan ku ta importante di berdat
|
nos burguesnan, ku no ta satisfecho di tin na nan disposishon muhénan i yunan di nan trahadónan, sin papia di e prostitushon ofisial, ta haña un plaser grandi den sedukshon di otro su kasánan
|
nos intelekto no ta hasi nos solamente mas rashonal; desgrasiadamente e ta hasi nos mas peligroso tambe
|
nos konsenshi no ta impedí nos di kometé piká, pero desgrasiadamente sí disfrutá di nan
|
nos libertat ta dependé di libertat di prensa i esaki no por ta limitá sin e peliger di pèrdé
|
nos lo por tin hopi bia berguensa di nos akshonnan mas bunita si otronan lo por a sa kua tabata tur nos motivashonnan
|
nos lo tin di deskonfiá kada empresa ku ta rekerí pañanan nobo
|
nos lo tin di yama kada berdat falsu si e no ta kompañá pa un sonrisa
|
nos mester abri kaminda pa e generashonnan nobo; pasombra si nos no hasié, nan mes lo hasié di tur manera
|
nos mester deskonfiá di innovashonnan sperfluo, speshal ora nan ta guiá dor di lógika
|
nos mester hunga semper wega limpi ora nos tin bon karta
|
nos mester lucha pa pas usando instrumentonan pasífiko
|
nos mester pensa mas pa hasi bon ku sinti bon; asina nos por sinti nos mihó na final
|
nos mester ta modesto i realisános mes tambe ku otro personanan ta inferior na nos
|
nos naturalesa ta den movementu; sosiegu kompletu ta morto
|
nos no mester bende e tera riba kua e pueblo ta kana
|
nos no mester lesa pa lubidá nos mes i nos bida diario, sino al kontrali, pa haña grep riba nos mes bida di un manera mas firme, konsiente i maduro
|
nos no por legalisá e narkotráfiko pasombra tin muchu sèn metí aden
|
nos no por ta mas sensibel pa plasernan sin ta mas sensibel pa doló
|
nos no sa ken a deskubri awa, pero nos ta sigur ku no tabata un piska
|
nos no ta biba den un pais, nos ta biba den un lenga
|
nos no ta kòrda dianan, nos ta kòrda momentunan
|
nos no ta loke nos ta debí na loke nos ta skibi, sino debí na loke nos a lesa
|
nos no ta mira e kosnan manera nan ta, sino manera nos ta
|
nos no ta pone nunka atenshon na loke a wòrdu hasí, nos ta mira solamente loke falta pa hasi
|
nos no ta teme e bisionan di un persona pasombra nan ta hasié katibu; e birtutnan si pasombra nan ta hasié maestro
|
nos no tin derechi mas pa konstruí felisidat sin produsié, ni pa konsumí rikesa sin produsié
|
nos no tin ku teme nada, solamente e miedu mes
|
nos obra di arte mas grandi i mas glorioso ta biba manera mester. Tur otro kos manera reina, tesorá fortuna, konstruí, ta solamente kos di kens
|
nos por bisa ku e spiritu poétiko ta konsistí di dos sorto: un ku ta bon pa inventá fábulanan i e otro pa kere nan
|
nos por bisa ku libertat ta algu vago. Su ousensia no ta esei
|
nos por definí infelisidat manera e diferensia entre nos kapasidat i nos espektativanan
|
nos por perdoná siglo binti tur kos, inklusive e dos geranan mundial i e siguientenan, e desfilenan di moda i e karedanan di fórmula unu, pero no e piká di a sakrifiká sine pa televishon
|
nos por siña toleransia di humadónan. Mi no a topa nunka un persona ku a protestá kontra no-humadónan
|
nos por spera di berdat di esnan ku tin intenshon di eksplotá nos ku nan por eduká nos?
|
nos por stòp nos mes semper durante e subida, pero nunka durante e bahada
|
nos por ta tres bes mas riku ku nos welanan, ma nos ta tres bes mas felis tambe?
|
nos rekuerdonan ta karchinan di indèks ku a wòrdu konsultá i despues duna bèk den desórden dor di outoridatnan ku nos no ta kontrolá
|
nos sa ku goberná pa plaka organisá ta mas peligroso ku goberná pa mafia organisá
|
nos sa ku un persona por lesa Goethe òf Rilke anochi, ku e por toka Bach i Schubert i bai traha trankil na Auschwitz mainta
|
nos sistema ekonómiko aktual ta un mashin universal ku ta distruí e medio ambiente i ku ta produsí miones di perdedónan i niun hende no sa kiko hasi ku nan
|
nos ta biaha den un trein ku ta kore tres shen kilometer pa ora, nos no sa unda e ta hiba nos i mas ainda nos a realisá nos ku no tin un makinista aden
|
nos ta biba den un tempu difísil. Hende ta dominá mundu, sin ku nan a siña dominá na mes
|
nos ta biba dominá pa impulsonan primario manera 50.000 aña pasá
|
nos ta bira yòn ku sesenta aña. Lamentablemente, ta muchu lat
|
nos ta deskubrí e smak berdadero di nos dianan solamente ora nos deshasí nos di e obligashon di tin un destino
|
nos ta gaña pa tolerá nos eksistensia, pero nos ta gaña nos mes mas
|
nos ta inventá solamente ku rekuerdo
|
nos ta kana siegu debí ne religionnan infantil i loko inventá pa nos antepasadonan kontra e teror di e deskonosí grandi
|
nos ta kere ku nos ta kontrolá e palabranan, pero ta e palabranan ta kontrolá nos
|
nos ta kere solamente den loke nos ta mira y pesei nos ta kere tur kos foi tempu ku televishon a bini
|
nos ta kologá e ladronnan chikitu i ta nombra e grandinan pa funshonnan públiko
|
nos ta komprondé bida patras, pero ta bibé padilanti
|
nos ta konstruí un eksistensia ku loke nos ta haña, nos ta konstruí un bida ku loke nos ta duna
|
nos ta loke nos ta hasi kontinuamente
|
nos ta loke nos ta hasi pa kambia loke nos ta
|
nos ta loke nos ta kome
|
nos ta loke nos ta pretendé di ta; pesei nos mester paga bon tinu loke nos ta pretendé di ta
|
nos ta lubidá fásilmente nos foutnan ora niun hende mas no sa nan
|
nos ta nase prins i e proseso di sivilisashon ta transformá nos den sapu
|
nos ta nos mes memoria, nos ta e museo imaginario di formanan ku ta kambia, e kantidat di spilnan kibra
|
nos ta stima bida no pasombra nos ta kustumá biba, sino pasombra nos a kustumá stima
|
nos ta tende solamente e preguntanan ku nos por kontestá
|
nos ta traha kamindanan kanando
|
nos ta traha pa gana nos tempu liber
|
nos ta yama burguesia tur grupo di personanan ku no ta kontentu ku loke nan tin ma satisfecho ku loke nan ta
|
nos tabatin berdat purá pa lubidá lihé e tempu ku nos mes a emigrá
|
nos tin bastante religion pa odia otro, pero no sufisiente pa stima otro
|
nos tin di kombatí promé e mafia ku ta den kada un di nos. Ta nos ta e mafia.
|
nos tin dies minüt na nos disposishon pa pone un idea den práktika promé ku e bolbe bèk na mundu di soño
|
nos tin e mihó Kongreso ku por kumpra ku sèn
|
nos tin ku rekuperá e sentido di e palabranan ku ta esensialmente e trabou primordial di un outor, yuda limpia e dikshonario
|
nos tur mester obedesé leinan, pero pa komprondé nan nos mester di un abogado
|
nos tur ta amatùr. Bida ta muchu kòrtiku pa ta otro kos
|
nos tur ta hari den mes idioma
|
nos tur ta hopi ignorante, pero no ora ta trata mes asuntunan
|
nos tur ta igual pa lei, pero no pa esnan enkargá pa apliké
|
nos tur ta kondená na restrikshon solitario den nos mes, pa semper!
|
nos tur ta obligá pa kultivá algun lokura chikitu seka nos mes , pa mantené e realidat soportabel
|
nos tur ta resigná den morto; ta den bida nos no ta resigná
|
nos tur tin basta forsa pa soportá e kontratempunan di otronan
|
nos tur tin e tendensha di husga nos mes pa nos idealnan i otronan pa nan akshonnan
|
nos tur tin un origen komun: nos tur ta yunan di e evolushon di universo i di streanan i nos ta, por lo tantu, di berdat, ruman
|
nostalgia no ta mas loke e tabata
|
nunka antes tabatin un diferensha asina grandi entre esnan ku ta traha i esnan ku ta gana sèn sin traha
|
nunka e spiritu humano ta parse tan fuerte i noble manera ora e renunsiá bengansa i tribi di perdoná un herida
|
nunka mi no a pensa aserká pueblo ku loke mi ta skibi. En realidat, mi no a pensa aserká niun hende
|
nunka mi no a permití skol intervení den mi edukashon
|
nunka mi no tabata un outor ku no tabatin algu di bisa pasombra semper mi a kue kosnan ku tabata den airu
|
nunka no tabatin un bon gera òf un mal pas
|
nunka tin bientu favorabel pa esun ku no sa unda e ta bai
|
n'e krusadanan mas importante di bida no tin bòrchi pa mustra kaminda
|