qai hò vèst la sciènza, ch'adurêva, e l'aparàcc, c'àm piasîva da mât, butêr zà c'la civiltê che secànd mè i duvîven aiutêr
|
quàbd un guêren al dipànd dàl banchêr per i sôld alôra quischè i tînen in mân la situaziòun, mènga i polìtic. La mân c'la dà la stà inzèmma a la mân c'la tôs. I sôld in gân mènga 'na pâtria, e i finanziêr in gân mènga patriottîsem e tantomêno verghègna, chilôr i vôlen sôl ciapêr di sôld
|
quàl che per 'na lêrva l'è la fîn dal mànd, tòtt chi êter i la ciâmen parpâia
|
quàl ch'a ghè in dàl côr d'ûn ch'àl bàvv pôch e gnînta al stà 'd cô a la lèngua d'ùn imberiêgh
|
quàl ch'a gh'avàm in comûn l'è ch'a sàm tòtt ûn divêrs da ch'l'êter
|
quàl ch'a s'attèza de piò l'è, a tòtt nuêter, l'è quàl ch'l'è bêle pasê, per vìa ch'l'è tott quàl ch'a cgnusàm e per quàst agh l'avàm dèinter e agg vlàmm bèin
|
quàl ch'àm fà êser otimésta l'è la sicuràzza che 'sta civiltê l'è lé per mulêregh. Am bòta zà, invêce, pinsêr a tòtt quàl ch'la fà perché a gh'andàmma adrê
|
qual ch'am fa specie dl'America l'è che i genitòr i dan a mèint ai fiòl
|
quàl ch'an fa mènga còmed al sàm an fà còmed gnànch al'èva
|
quàl ch'an n'è mai stè dèt al srà dètt per sèimper
|
quàl ch'èt pèins c'a sìa la zèmma l'è solamèint un gradèin
|
quàl ch'l'è bòun da magnêr per quelchidûn, lè veléin per un êter
|
quàl ch'l'è giòst per un cristiân l'è vìver la sò vètta, mènga stêr al mànnd. An cazarò brîsa vìa i mê giôren in dàl tentatîv èd slunghêri. A druvarò tòtt al mê tèimp
|
quàl cl'ha sèimper fât dvintêr al stêt un infêren l'è stê pròpria zerchêr ed fêren un paradîs
|
quàl c'a càpita al càmbia la gèint piò o mèno quànt la gèint la càmbia quàl c'a càpita
|
quàl c'a ciamàm 'progrês' an n'è êter che cambiêr un fastèdi cùn un êter fastèdi
|
quàl c'a còunta an n'è mènga quàl c'as dìs, mò quàl c'an gh' mènga bisègn ed dìr
|
qual c'a còunta dabòun in d'la vètta as fà gratis
|
quàl c'a còunta dabòun 'na persòuna às capès da quànt l'è bòuna èd liberêres da sè stàssa
|
quàl c'a fà stêla gèint in mêz a chi êter l'è che in gla chêven mènga a stêr da per lôr
|
quàl c'a fà terìbil al mànd l'è c'a mitàm tànt impègn a zerchêr d'êser cuntèint nuêter quànt ìn dàl fêr in môd che chi êter in n'àl sìen brîsa
|
quàl c'a pinsàmm 'd'la môrt al còunta sôl per quàl c'às fà pinsêr èd la vètta
|
quàl c'am dà pinsèr an n'è mènga savèr s'a sùn grànd o cìin, mò cuntrulèr s'a cràss tòtt i dè
|
quàl c'an sfà mènga supurtêr la vanitê ed chi èter l'è che la dà fastèddi a la nòstra
|
quàl êl a prèmm dvêr d'ùn cristiân? La rispôsta l'è cûrta: êser sè stàss
|
quall ch'a imparàm dall'esperièinza l'è che da l'esperièinza an s'impèra gnint
|
quall ch'a vrêmm l'è sôl dêr 'na posibilitê a la pês
|
quall ch'a vrèv a srèv che tòtt a girèssa in tànd, e che, insàmma, angh fòssa mènga un pùnt ed partèinza e gnànch un d'arìv in dla fòrma che anzi la duvrèv dèr l'idèa d'un quèl armoniòs, qual ed la vètta
|
quall ch'am spavèinta de piò l'è al letèrgh d'la memòria
|
quall ch'an va mènga in 'ste paès l'è ch'a gh'è tropp politicànt cunvìnt, dato ch'la va acsè da seimpèr, ed psèr cazèrla in dall bisachèin a la gèint in tótt i chès
|
quall ch'ans pèga mènga as càsta seimpèr de piô
|
quall ch'at fa ràbia in dl'amòr l'è ch'as trâta d'un fàt criminèl per cui agh vòl per fòrza quelchidùn èter
|
quall te dî e quall che t'ghê in dal côr mènga sèimper i vân dacòrd
|
quand a càpita che quelchidûn al dîs ed savêr c'sa sìa la felicitê, stà pòr sicùr c'àl'l'hà bêle pèrsa
|
quànd a crass a vòi dvintêr un ragazôl
|
quànd a dêva da magnêr ai puvràt im ciamêven 'sânt'. Quànd a vlìva savêr perché i puvràtt in ghîven gnànc da magnêr im dêven dal comunèsta
|
quànd a ghè dô versiòun chi fân a pògn ed la stàssa stôria l'è miî dêr a mèint a quàlla 'n dôve la gèint la fà piò brôta figûra
|
quànd a gh'è quèl ch'ans pôl brìsa dìr l'è mî tasèr
|
quànd a môr quelchidùn ch'a tîn a nuèter a môr anch quel dèinter a nuèter
|
quànd a scòpia la guêra al lêz i ên mòti
|
quànd a scrèvv an pôs gnànch lontanamèint tgnìr còunt di tradutôr, per vìa che s'al fèssa a tacarèv a scrèvver in na lèngua ch'la vâga bèin a tòtt, piâta, sbiavìda, sèinza sûg
|
quand a se sfurzàm ed sembrèr quall ch'ans sàm mènga, alòra a sucèd ch'ans capès piò chi sàm dabòun
|
quànd a se stà bèin cu sè stàss, viazzêr l'è solamèint êser da n'êtra pêrt, mò mènga esêr luntân
|
quànd a sèint la gèint aplaudîr un àm alòra quèsi quèsi am fà cumpasiòun. Per fêres s-ciflêr al dêv sôl campêr abâsta
|
quànd a tacàm a ragiùner sul significhê e al valòr d'la vétta a vôl dìr ch'a sàm malê
|
quànd a tirê zà di monumèint tgnî da cât i piedistâl. I pôlen sèimper gnîr bòun
|
quand a udiàm quelchidùn a udiàm in dla sô aparèinza anch 'na pèrt ed quall ch'a gh'avam dèinter
|
quànd a vàdd Berluscòun e ch'l'êter tracagnôt àm vîn vôia èd dêr el dimissiòun da la râza di àmm
|
quànd a vîn al mànnd un gêni te't'n'acôrz subbét, per via che tòtt i piò stùppid ìgh dân adôs
|
quànd ai èra ragâzz im gîven che tòtt i psîven dvintèr presidèint, in Amèrica. A tâch a pinsêr ch'a sìa vêra
|
quànd al côsi i vân per al vêrs sbagliê an gh'andêr mènga adrê
|
quànd al Dutòr Giònson al gîva che al patriotîsem l'èra l'ùltem rifûg dàl brôti persòuni, àn savîva mènga dal gràndi possibilitê èd la paròla 'rifòrma'
|
quànd al zervèl as forma in dla panza ed la mèdra an gh è dèinter gnànch un'idea
|
quànd anch qual dla censùra al capèss 'na sàtira alòra l'è pròpria al chès ed proibìrla
|
quand as dìs pinsèr, a s'intànd pinsèr a la mòrt
|
quànd às gà bisèign dabòun, a ghé ànch èd quî chi ên dispòst a cràdder a tòtt
|
quand as pêrla ed coscièinza an ghè ragiòun ed magiorânza c'la têgna
|
quând às tâca a ciacarêr in 'na lèngua furastêra, às tâca ànch a cambiêr al ghègni, al gesticolêr dàl mân, e tòtt al côrp al ghà n'ategiamèint divêrs. Insàmma, ûn al dvèinta bêle un'êtra persòuna
|
quànd as tâca a supurtêr quêl, prèmma al dvèinta quêsi normêl, e pò normêl dal tòtt
|
quànd che un pôpol an gh'ha gnànc al curâgg ed difànder la sô lèngua a vôl dìr ch'l'è pròunt per la schiavitù
|
quand dû àmm chi fân di afêr insàm i vân sèimper d'acôrd, alôra a vôl dîr che ûn di dû an sêrv a gnînta
|
quând dû, mènga dû bàsta 'ch'sìa, i sincòuntren, a sucêd cumpâgn a quând et màtt insàmm dô sustânzi chìmic: s'a ghè 'na reaziòun, i càmbien tòtt e dû
|
quànd edmàn a srò mòrt an stê mènga a zighèr per me; an srò mènga sat têra, me a sun un vèint ed libertê
|
quànd èt càpita ed guardèr quelchidùn drètt in di oc' at tàca ed guardèr anch in fànda a tè stàss
|
quand et fê i sêlt perché t'ê cuntèint come 'na Pàsqua, stà bèin atèinti ch'ìnt pôrten via la têra da sat'i pê
|
quànd èt t'acôrz d'êser dacôrd cùn la magiorânza a vôl dîr ch'lè al mumèint ed fermêres un âtim a ragiunêr
|
Quànd et vrèss quell a pêr che tòtt l'univèrs as màtta in muvimèint per te
|
quând i me pê i s'arsôren, ànch la mê têsta la s'arpòunsa
|
quànd i missionâri i ên arivê chè, i africân i gavîven la têra e i missionâri la Bèbbia. I s'àn insgnê a dîr l'oraziòun còoi ôc srè. Mò quan i àm avêrt, lôr i gavîven la têra e nuêter la Bèbbia
|
quànd i ragazôl i cràssen l'è cumpâgn ch'i murèssen e i cadâver di adûlt i vân in d'la societê, c'àl srèvv un di piò bê nàm da dêr a l'infêren. Ecco perché a gavàm paûra di ragazôl, ànch s'a ghe vlàmm bèin: ìs fân vàdder quànt a sàm mès mêl
|
quànd la gèint l'è lìbera èd fêr a sò môd èd sôlit la và adrê a chi êter
|
quànd la lèngua la s'imbastardès alòra la gèint l'an cràdd piò in quall ch la sèint, e quasché l'è un fat ch al porta a la viulèinza
|
quànd la stàmpa l'è lìbera e tòtt i sân lêzer, l'è tòtt a pôst
|
quànd la virtù l'hà durmî bèin, l'às lêva piò argiulîda
|
quànd l'às và grâsa i nòstr'amîgh ìs cgnàssen; quànd l'às và mêl a sàm nuêter a cgnàsser lôr
|
quànd na dànna la stà da per lê l'è cumpàgn ch'la fòssa a na festa sèinza gnànc un can ca la chèga
|
quànd Nôster Sgnôr al stà mòt, t'èg pô fêr dîr quàl c'àt pêr
|
quànd tê cunvînt èd capîr tòtt quàl c'a sucêd, ècco, a vôl dîr che tê fôra ed tèsta, pêrs
|
quand tòtt i la pèinsen a ch'la manêra a vôl dîr che nissûn a pèinsa
|
quànd ûn al dôrem bêl rilassê in dàl lêt e al ghà un insànni, cus'êl piò vêra? Lò ch'al sà ch'al ghà l'insànni o prôpria l'insànni?
|
quand un amm al màza na tigra i dìsen ch l'è un sport; quand na tigra la maza un cristiàn alòra l'è cativéria
|
quànd ûn an s'n'intànd mènga ed quêl às capèss subèt perché al ciacâra trâôp
|
quànd ûn às dà 'na môsa a cràss al curâg, quànd ûn al 'sta lé èd dû pinsêr a cràss la pòra
|
quànd un cristiân an gà piò fràd, fâm e pòra l'è scuntèint
|
quànd un scienziê tôgo mò in là coi ân l'insèst che un quêl às pôl fêr, quêsi sicuramèint al ghà ragiòun. Quànd invèce al dîs che ùn quél l'è impussìbil alôra l'è fâcil c'àl g'àva tòrt
|
quànd 'rivarà l'ispiraziòun àm catarà pròpria lè ch'a pitûr
|
quând'ûn al s'indurmèinta al se scôrda anch ed lò. E quând as dàsda agh tòrna in'amèint
|
quànt pinsèr t'èt pò cavèr, stè decìd d'èn n'èser piò un quèl mo invece quelchidùn
|
quànt vètti in d'na vètta, quànt àmm in d'un'àmm
|
quastaché l'è la mê lezziòun: i èn tòtt mât
|
quèl êla la diferèinza tra un putèin èd zinc'ân, dàsd e curiôs, e un'imbambî, testòun èd dèsnôv'ân? Quatords'ân èd sistêma scolàstic inglês
|
quèsi tótt i amm i mòren per al cùri, mènga per al malatî
|
quèsi tòtt i dutôr i gh'an al sô malatî preferìdi
|
quêsi tòtta la stôria dal mànd ozidentêl di ûltem treintân l'è stêda èd cambiêr quàl ch'à funzionêva cùn quàl ch'àl fêva figûra
|
quî chi bâblen dimàndi a la fìn in dîsen gnìnta
|
quî chi ciacâren pôch i èn sèimper i piò tôgo
|
quî chi discûten e i fân i grând, in drôven mènga la têsta mò la memôria
|
quî chi i ên sanguinàri cun i animê i sràn ed sicûr purtê a la crudeltê
|
quî chi pèinsen a l'estètica i stân sèimper e solamèint in càl mumèint lè
|
quî chi scrèvven com i descàrren, anch si ciacâren bèin, i scrèvven pròpria mël
|
quî chi sè sfrûten pôlen mâi êser i nôster educatôr?
|
quî chi srufiànen i èn amìgh cumpàgn ai lôv coi cân
|
quî chi s'insàgnen ed dè i impèren di quê che quî chi s'insàgnen sôl ed nôt in savrân mai
|
quî chi vînzen, sèinza badêr a côme, in ghân mâi verghégna
|
quî ch'igh piêsen da mât i lèbber e i ghân dal bibliotêchi pîni mò in n'ân avêrt gnànch 'na pâgina i ên quêsi cumpâgn a di eunûchi in't'ùn ârem
|
quî ch'ìs dân dàgli âri per avr fât la rivoluziòun, al dè dàp i hân sèimper vèst chì'n savîven mènga quàl ch'i fêven, che in generêl la rivoluziòun l'àn n'êra gnànc parèinta cùn quàla chi vlîven fêr
|
quî cuntèint ìn vôlen bèin a nissûn mò i s\'indurmèinten col tràn tràn
|
quî dal partî democrâtich i ên quî ch'it dîsen ch'ìt farân dvintêr piò fûreb, piò êlt, cun piò sôld, e ch'ìt cavarân vìa perfîn i urtîghi dal giardéin. I republicân i ên al partî ch'at dîs che al guêren an funziòuna ménga, ìs fân elêzer e pò ìt fân vàdder ch'l'è vêra
|
quî d'ânim generós i s'intósen de piò si ên rufianê piotóst che ofês
|
quî d'la Tasmânia ch'ìn s'ên mâi fât i côren i ên sparî dal tòtt
|
quisché i ên i mê prinzèppi. S'inv vân mènga bèin alôra a ghn'hò ànch di êter
|
